09 oktober 2016

Melatonine en bijwerkingen in een handig overzicht

Waarschijnlijk heb jij wel eens van Melatonine gehoord maar minder over de bijwerkingen! Met de huidige hoeveelheid mensen met slaapproblemen is het een bekend pilletje geworden. In de volksmond wordt het ook wel eens de natuurlijke slaappil genoemd. Het is een lichaamseigen stof die helpt bij je natuurlijke dag-nachtritme (je biologische klok). Wanneer het donker begint te worden produceert je lichaam Melatonine waardoor je slaap krijgt. In de loop van de ochtend neemt de productie sterk af en als het licht wordt stopt de productie geheel en word je wakker.

Omdat er een wirwar van informatie te vinden is over Melatonine, de bijsluiters bij de potjes van de drogist niet kloppen en ik nergens een handig overzicht van melatonine en bijwerkingen heb gevonden (waar alles bij elkaar staat) ben ik daar maar eens aan gaan zitten.

Tip : onderaan dit artikel staat een link naar een recente goede bijsluiter van melatonine (Tros Radar)

Wat is Melatonine?

bijwerkingen melatonine slapen Volgens Wikipedia is Melatonine een hormoon dat bij mensen in de epifyse (pijnappelklier) geproduceerd wordt uit serotonine en in een met de tijd van de dag variërende hoeveelheid aan het bloed en het hersenvocht wordt afgegeven. Het is bij vele dieren van invloed op het slaap-waakritme en het voortplantingsritme.

Bij mensen is de natuurlijke productie van melatonine door de pijnappelklier direct gekoppeld aan de blootstelling aan licht van bepaalde receptoren in het netvlies van de ogen. Bij de aanwezigheid van blauwachtig licht (uit zonlicht of uit kunstlicht, televisie of monitor) wordt de productie van melatonine geremd. Neemt de blootstelling aan licht af, dan komt de natuurlijke productie van melatonine weer op gang. Voor het lichaam is dit het signaal om de dag-activiteiten te verminderen en zich voor te bereiden op de nacht.

Mijn persoonlijke noot hierbij is dat je dus niet verstandig bezig bent wanneer je tot laat TV kijkt en in bed nog even op Facebook kijkt om vervolgens melatonine pilletjes te nemen om beter in te slapen.

Als je gezond bezig wilt zijn stop je met al je beeldschermpjes een uur voordat je wilt gaan slapen. Dim de lichten een beetje en ga eenvoudige simpele dingen doen waarmee de slaap mag gaan komen. Hierover kun je meer lezen in m’n blog artikel over “licht en slaap”.

Melatonine heeft receptoren in de volgende weefsels:

centraal zenuwstelsel
maag-darmstelsel
cellen van het afweersysteem
hart- en vaatstelsel

Volgens Slaapartsen en de Inspectie voor de Gezondheidszorg samen met de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit zou de vrije verkoop van Melatonine aan banden worden gelegd. Helaas is dit niet gelukt. Voedingssuplementen mogen vrij verkocht worden en hieronder valt ook de melatonine. Helaas!! Slaapartsen vinden dat Melatonine alleen nog op recept verkrijgbaar moet zijn. Alleen de dosering van 0,3 mg zal nog vrij te verkrijgen zijn. (Volkskrant 29-11-2014) Belangrijkste reden hiervoor is dat bij onjuist gebruik of overdosering van Melatonine er juist slaapproblemen ontstaan. Jaarlijks kloppen er duizenden patiënten op de deuren van slaap(poli)klinieken omdat ze slaapproblemen hebben vanwege onjuist gebruik van Melatonine. Je kunt teveel gebruiken of je breekt de melatonine niet goed af waardoor het stapelt. Hierdoor raakt je biologische klok helemaal van slag.

Tip: Zoek je liever professionele hulp bij het terugvinden van je natuurlijke slaap zonder melatonine? Praat er dan eens over met een Slaapoefentherapeut bij jou in de buurt. De praktijkadressen vind je hier.

Volgens Stefan Lucius (van het boek Welterusten) wisselt de melatonineproductie gedurende de levensloop.

Tussen je 5e en 15e levensjaar is de melatonine productie het hoogst (125 pg/ml) en dat neemt dan rustig aan af naarmate de mens ouder wordt (25 jr= 70 pg/ml, 40 jr = 20 pg/ml, 60 jr = 10 pg/ml). Verderop kun je lezen dat de Natura Foundation ook denkt aan afname door andere invloeden zoals ziekte en medicijncombinaties.

Stefan zegt (zoals velen) dat Melatonine een slaaphormoon is dat onze biologische klok helpt om gelijk te lopen met het dag- en nachtritme van de omgeving.

Voorzichtigheid met het gebruik van Melatonine is ook aan te raden. Het mag dan een lichaamseigen stof zijn, maar zelfs lage doseringen kunnen je biologische ritmes nog verder verstoren, wanneer je het bijvoorbeeld op verkeerde momenten inneemt. Stefan Lucius raadt daarom aan om Melatonine te gebruiken onder begeleiding van een arts. Je persoonlijke melatonine aanmaak kun je laten meten. Dit is alleen nuttig wanneer je jezelf echt verdenkt van een verschoven slaapfase probleem.

Melatonine kan 3 maanden veilig achter elkaar gebruikt worden, echter er zijn ook redenen om het NIET te gebruiken.

Melatonine bijwerkingen (en wanneer mag je het niet gebruiken!)

bij bepaalde (auto-immuun) ziekten kan melatonine de symptomen van de ziekte versterken. (bijvoorbeeld reumatoide arthritis, leukemie, ziekte van Crohn, baarmoederhalskanker, leverziekte)
Volgens Shawn Stevenson (boek Sleep Smarter) kan langdurige inname van melatonine de natuurlijke aanmaak steeds verder doen afnemen, waardoor je ervan afhankelijk kunt worden. Doch hierover verschillen de meningen.
Er bestaat een verband tussen melatonine en baarmoederhalskanker.
Bij hoge doseringen zijn er wel bijwerkingen: slaperigheid, nachtmerries, hoofdpijn, hormoonfluctuaties en het beïnvloedt de rijvaardigheid.
Er kan een omgekeerd effect optreden: juist slechter slapen.
voorzichtigheid geboden bij zwangerschap en borstvoeding
oppassen bij epilepsie en ernstige neurologische stoornissen (kinderformularium.nl)
oppassen bij nierinsufficientie

Volgens het kinderfomularium zijn er ook onderstaande bijwerkingen bij kinderen bekend;

Soms (0,1-1%): geïrriteerdheid, rusteloosheid, slapeloosheid, abnormale dromen, migraine, psychomotorische hyperactiviteit, duizeligheid, overmatige slaperigheid, buikpijn, obstipatie, droge mond, hyperbilirubinemie, hyperhidrose, asthenie, gewichtstoename. Zelden (0,01-0,1%): herpes zoster, leukopenie, trombocytopenie, hypertriglyceridemie, agressie, agitatie, huilen, verhoogd libido, geheugenstoornis, aandachtsstoornis, visusstoornissen, verhoogde traanvochtproductie, opvliegers, maag-darmklachten, hypersecretie speekselklieren, slechte adem, stijging van leverenzymwaarden, huiduitslag, jeuk, spierkrampen, nekpijn, priapisme.

Volgens Natura Foundation werkt Melatonine positief op meer dan alleen de slaap:

Zij zeggen dat het ook werkt op seizoensgebonden reproductie (geslachtsdrift) , je immuunfunctie, de bloeddruk, op je humeur, reguleert de spiertonus en het cholesterolgehalte. Tevens heeft het antioxidatieve eigenschappen en ruimt vrije radicalen op.

Tevens zegt bovengenoemde instantie dat het melatonine niveau sterk kan verschillen: (net als Stefan Lucius, hij zegt dat ook)

Het melatonine niveau is het hoogst vlak vóór het slapen gaan tot aan 2.00 uur s nachts ongeveer. Hoeveel endogeen melatonine wordt afgescheiden varieert per persoon. De endogene piekwaarde ligt ’s nachts tussen 54-75 pg/ml, terwijl bij mensen met een lage afscheiding de piek tussen 18-40 pg/ml ligt. Na aanvulling is de piekconcentratie 350-10.000 keer hoger. Endogene melatonine gesynthetiseerd door de epifyse komt snel vrij in de bloedbaan en vervolgens in andere lichaamsvloeistoffen. Oraal aangevulde melatonine wordt tevens snel geabsorbeerd, de piek serumspiegel treedt op na 60- 150 minuten. Na ongeveer 30-60 minuten is de hoeveelheid endogeen melatonine in het serum gehalveerd, terwijl natuurlijk melatonine al na 12-48 minuten is gehalveerd. Bij het passeren van de lever wordt 90 procent uitgescheiden. Gesupplieerd melatonine heeft een biologische beschikbaarheid van 10-56%. Veroudering en blootstelling aan magnetische velden hebben een vermindering van de synthese van melatonine tot gevolg. Vraag is of de endogene secretie werkelijk afneemt met de leeftijd, of dat het verschil in status te wijten is aan ziektes en melatonine-onderdrukkende medicatie zoals NSAID’s, bètablokkers en aspirine, evenals door toegenomen gebruik van alcohol, cafeïne en nicotine.

Weetje: wanneer je slecht tegen koffie met cafeïne kunt in de avond (je blijft te lang alert) dan kan het zomaar zijn dat je ook melatonine slecht kunt afbreken. De afbraak van melatonine en cafeïne wordt namelijk geregeld door hetzelfde specifieke enzym.

Melatonine heeft een wisselwerking met andere hormonen:

Melatonine remt de werking van prolactine. Prolactine zet zoogdieren aan tot melkproductie en remt de ovulatie. Melatonine verlaagt de gevoeligheid voor insuline en de glucosetolerantie.

Je afweersysteem reageert ook op melatonine. Wanneer melatonine vrijkomt in het lichaam reageren ook de thymus, milt en lymfocyten. hierdoor neemt je afweer toe. Daardoor is het oppassen geblazen bij auto-immuunziekten.

Melatonine heeft volgens de Natura Foundation ook ontstekingsremmende eigenschappen; het reduceert het aantal receptoren voor pro-inflammatoire cytokines en remt de productie van stikstofoxide. Daarnaast heeft melatonine effect op prostaglandinen, die de lichaamsbalans bij stress situaties reguleren. Melatonine werkt bloeddrukverlagend door ontspanning van het gladde spierweefsel in de aorta, door een rechtstreekse werking op de hypothalamus of vanwege zijn antioxidatieve eigenschappen.

“Met al deze moeilijke uitleg hierboven ga je vast beter begrijpen dat melatonine niet zo onschuldig is als dat het lijkt. Het is onderdeel van een keten en homeostase (balans) in je lichaam. Een teveel of teweinig brengt vele processen uit balans!”

op www.allesoveronregelmatigwerk.nl worden tips gegeven over het werken in ploegendiensten. Lichttherapie zou helpen om het dag-nachtritme te verbeteren. In de NHG- standaard (van de huisartsen) wordt vermeld dat het gebruik van melatonine bij mensen in ploegendiensten wel kan worden aangeraden. Hier is het dan bedoeld voor tijdelijk gebruik, om je biologische klok even kort een zetje de goede kant op te geven en er daarna weer mee te stoppen.

Aanvullingen op deze blog zijn uiteraard van harte welkom. In het algemeen is te concluderen dat Melatonine dus niet zo onschuldig is als dat wordt gezegd. Dat het onder begeleiding van een arts moet worden gebruikt, waarbij het bij bioritme problematiek 4 a 5 uur voor DLMO (aanmaakmoment) moet worden ingenomen. Het dimmen van licht en de beeldschermen uit helpt om de natuurlijke aanmaak goed te laten verlopen. Fel licht stopt de aanmaak grotendeels en zorgt ervoor dat je wakker wordt of wakker blijft.

Betrouwbare verdere informatie over melatonine:

Verder kun je een recent gepubliceerde goede (!) bijsluiter bij melatonine hier lezen. Hij is gemaakt door dr. W. Braam.

Een melatonine meting (= DLMO-meting die aangeeft wanneer jouw persoonlijke melatonine aanmaak moment is) kun je in overleg met je slaapoefentherapeut, huisarts of specialist hier aanvragen.

Zoek je professionele hulp bij het terugvinden van je natuurlijke slaap zonder melatonine? Praat er dan eens over met een Slaapoefentherapeut bij jou in de buurt. De praktijkadressen vind je hier.

Hoe vind je dit artikel? Geef je waardering:
1 Star 2 Stars 3 Stars 4 Stars 5 Stars (295 stemmen, beoordeling: 3,95 uit 5)