Er wordt geregeld naar de methode en onderbouwing van de slaapoefentherapie gevraagd. Deze pagina geeft antwoord. Hier wordt verhelderd hoe wij handelen en waarom wij zo handelen. Voor een meer “technisch en wetenschappelijker” onderbouwing: Lees dan onze recente evidence.
Methode:
De oefentherapeut benadert slaapproblemen en de lichamelijke en mentale gevolgen ervan vanuit een brede, holistische 24-uurs visie. Hij/zij kijkt vanuit het bio-psycho-sociaal model. De invloeden van de dag lopen door in de nacht en daarbij zullen de gevolgen van de slechte nachtrust doorlopen in de dag die erop volgt. Slaap beïnvloedt je denken, je gevoel en je gedrag en andersom beïnvloeden je denken, gevoel en je gedrag je slaap.
Twee prachtige artikelen die exact beschrijven hoe wij werken:
http://www.volkskrant.nl/wetenschap/slecht-slapen-maakt-niet-alleen-ziek-maar-ook-dik~a3800170/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2128619/
Highlight uit dit onderste artikel is: “The therapeutic approach in insomnia should be multidimensional reducing the overall emotional and physiologic hyperarousal and its underlying factors present throughout the 24-h sleep/wake period.”
- De oefentherapeut biedt CGT-i, slaaphygiëne adviezen, psycho-educatie, slaaprestrictie, stimuluscontrole & relaxatie:
Inzichten die een gezond slaapgedrag bevorderen. (slaaphygiene)
Hoge kwaliteit oefenstof die op maat wordt aangeboden voor het persoonlijke verstoorde slaappatroon. (o.a. progressieve relaxatie, autogene training, visualisatie-oef, ademhalingsoefeningen en mini-moves, geleide fantasie en concentratieoefeningen)
Cognitief gedragsmatige therapie, gedachtentherapie die de patiënt weer positief of neutraal leert denken. (vlg. Judith Beck) De slaaparchitectuur wordt uitgelegd middels psycho-educatie.
Gezonde copingstijl, de patiënt leert adequater omgaan met de gevolgen (lichamelijk en mentaal) van zijn/haar slaapprobleem waardoor stress of pijn vermindert en zij uit de vicieuze cirkel komen van slecht slapen. (limbische verklaring en bio-psycho-sociaal model, 3P model Spielman)
Slaapdrukregulatie (restrictie) , lichttherapie (adviezen)
Arousal niveau bewustmaken en normaliseren
Uitleg over specifieke slaap verstorende factoren (psycho-educatie), zoals pijn, zorgen, zwangerschap, apneu, angstdromen, schokken, zweten, restless legs, pijn, slaaphoudingen, conditionering, ….enz - Hoe ziet de slaapbehandeling eruit?
De behandeling van klachten voorkomend uit slaapproblemen begint vaak bij het behandelen van de lichamelijke en gedragsmatige factoren van het slaapprobleem en is methodisch hetzelfde opgebouwd als een reguliere zitting oefentherapie. Het is “coaching on the job”. We nemen mensen aan het handje mee in de gewenste richting van gezond slapen.
De patiënt krijgt de eerste keer een intake waarbij de omvang van de klachten en de invloed hiervan op het algemeen dagelijks functioneren helder wordt en de patiënt krijgt vaak al direct inzicht waar de schoen (precies) wringt. (zelfinzicht, zelfwerkzaamheid)
Hij/zij zal 1 of meerdere vragenlijsten moeten invullen om meetbaar en toetsbaar te maken wat de begin situatie is en wat de vorderingen in de loop van de behandelingen zijn. (ISI, PSQI, ATL, CIS e.a.) Vrijwel altijd wordt gevraagd een slaap-waak kalender in te vullen.
Aan het eind van het eerste consult maakt de patiënt samen met de oefentherapeut een behandeldoel en een -plan van aanpak waarmee zij beiden verwachten slaap te verbeteren en de lichamelijke en/of mentale problemen overdag te verminderen en/of verhelpen waardoor de Quality of Life en participatie verbetert.
De behandelingen die er hierna volgen geven vorm en inhoud aan dit plan. (zie verder bij “methodisch handelen”)
Het gemiddeld aantal behandelingen bij slaapproblematiek ligt op 9 behandelingen van 30 minuten. Hiermee bieden wij Zinnige Zuinige Zorg!
Artikel die onze aanpak ondersteunt:
Zin-en-onzin-van-slaaphygieneadviezen (door I. Verbeek – verbonden aan de Kempenhaeghe)
Opleidingseisen
Alle Slaapoefentherapeuten hebben een erkende paramedische HBO opleiding gevolgd (Cesar/Mensendieck) en zijn kwaliteitsgeregistreerd. Daarnaast hebben zijn een specifieke HBO+ geaccrediteerde slaapspecifieke bijscholing gevolgd (120 accreditatiepunten) en zijn zij aangesloten bij het landelijk Netwerk Slaapoefentherapie.
Slaapoefentherapie is een beschermde naam die enkel door leden van het netwerk mag worden gebruikt.
Samen met onze beroepsvereniging de VvOCM hebben wij dit Netwerk in 2014 vormgegeven (nog steeds in verdere ontwikkeling) en het aantal aangesloten oefentherapeuten is gegroeid tot 670 therapeuten op meer dan 900 lokaties in Nederland.
Doel van de behandeling van slaapproblemen door oefentherapeuten is:
De klachten als gevolg van de slapeloosheid (bijv: chronische pijn, overgewicht, inactiviteit, participatie problemen, lichamelijke ongemakken, chronische vermoeidheid, gedrags-of mentale problemen, angst, lichte depressie, niet uitgerust zijn bij opstaan, concentratieproblemen, piekeren, fouten maken, … e.a.) dusdanig te verminderen dat significant lijden of beperkingen in het sociaal of beroepsmatig functioneren worden voorkomen, zijn verminderd of (meestal) worden opgeheven.
De slaapoefentherapeut heeft zich verdiept in de werkingsmechanismen biomedisch, hormonaal, neurologisch, gedragsmatig, cognitief bij slapeloosheid, en de vele vicieuze cirkels die kunnen optreden bij slaapproblemen. Recente inzichten mbt chronische pijn zeggen: ” Pak eerst de slaapproblemen aan en daarna de chronische pijn”. Mbt slaapmedicatie geldt: de gedragsmatige aanpak gaat voor de medicamenteuze!
Onderbouwing:
Evidence based (Practice):
• Slaapoefentherapeuten hebben in 2018 en 2019 onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de CGT-i gegeven door oefentherapeuten Cesar en Mensendieck. Onze methode blijkt significante verbetering te brengen in de slapeloosheid van de patiënten. Sinds juli 2019 is de SOT bewezen effectief. Slaapoefentherapeuten hebben gericht leren denken en werken vanuit de slaapfysiologie en slaappsychologie, 24-uurs benadering, bio-psycho-sociaal model en lymbische verklaring, PPP-model van Spielmann en Glovinsky.
(https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2128619/)
• Zij hebben hun beroepsmatig werken en handelen uitgebreid met neurobiologische cognitief gedragsmatige kennis van de slaap en hebben kennis genomen van Recente Evidence d.m.v. wetenschappelijke artikelen, hiermee garanderen zij Evidence Based Practice en kunnen zij helder klinisch redeneren.
• Zij hebben praktische oefenstof en eigen oefenervaring voor het behandelen van slaapproblemen (met ondersteunend video/geluidsmateriaal downloads als MP-3). Ook heeft de slaapoefentherapeut een handboek ter ondersteuning van de therapie genaamd “Slaaplessen”. De patiënt kan dit gebruiken en nalezen als opfrissing en terugval preventie. Het is makkelijk en soepel geschreven waardoor het voor de leek prima te begrijpen is. Eventueel kunnen leerzame video’s / e-learning ingezet worden wanneer mensen niet aanvullend verzekerd zijn voor de therapie.
• Zij hebben kennis van en beschikking over extra oefenmaterialen, kussens en wij verwijzen naar deskundigen die matrasadviezen geven via www.slaapproblematiek.nl.Tevens is de praktijkinrichting aangepast zoals dat nodig is om mensen met slaapproblemen volledig te kunnen behandelen. Verlichting die te dimmen is, een echte matras, extra kussens, een warme deken, een warm water kruik en andere oefenmaterialen.
• Zij hebben toegang tot de kennisbank voor slaapoefentherapeuten met daarin een continue toestroom van de meest recente wetenschap, actualiteiten, nieuwe ondersteunende materialen voor de behandeling.
• Zij hebben toegang tot een besloten forum waarin ze continu onderling casussen voorleggen, elkaar vragen kunnen stellen en actuele ontwikkelingen met elkaar delen. Er is dus grote verbondenheid onderling waardoor er veel intervisie/coaching/casuïstiek is.
• Zij hebben een uniforme werkwijze, uniforme wetenschappelijke vragenlijsten en uniforme rapportage.
Methodisch Paramedisch Handelen (beroepsspecifiek, vakinhoudelijk handelen)
De oefentherapeut Cesar en Mensendieck kijkt bij patiënten met insomnia gericht naar de belangrijkste oorzaken/stressoren en gevolgen, kan vicieuze cirkels opsporen tussen dagelijkse (pijn)ongemakken en de slaap en hierop gericht oorzakelijk en holistisch behandelen.
• anamnese volgens de 24-uurs cirkel en de slaap-waakkalender, vragenlijsten.
• oorzaken/stressoren detecteren middels SUD weging, vastleggen in klinische redenatie, zwaarte/belang inschatten.
• oog hebben voor de psychische en sociaal economische gevolgen, biologische oorzaken en ook gevaren (verkeer, fouten maken, vallen) van slaapproblemen.
• vicieuze cirkels kunnen blootleggen. negatieve coping stijlen inzichtelijk maken, negatieve cognities filteren en vastleggen middels klinische redenatie.
• bewegingsadviezen, bewegingsactivatie, slaaphoudingen, slaaphygiëne adviezen, verbeteren lifestyle, voeding, cognitieve gedragstherapie toepassen en gezonde copingstijl aanleren.
• een oorzakelijke behandeling maken in behandeldoel/plan/programma, waardoor de kern van het probleem wordt verhelderd en aangepakt.
• Therapeutisch lichaamswerk, bekwaam zijn toepasselijke (ontspannings-) oefenstof te kiezen en middels maatwerk af te stemmen op de individuele patiënt. Te denken valt aan: autogene training, Methode Jacobsen, visualisatie, grounding, concentratie-oefeningen, haptische oefeningen, mindfulness based interventies, ademhalingsmethodieken, mini-moves, geleide fantasie etc.
Communicatie.
• de Slaapoefentherapeut beschikt over adequate communicatievaardigheden en vraagstellingstechnieken om de juiste afstemming te vinden (rapport) met de patiënten (o.a. CGT, ACT, Mindfulness, PST, socratische vraagmethode).
• de Slaapoefentherapeut beschikt over heldere beroepsinhoudelijke communicatie (klinisch redeneren) voor de juiste afstemming tussen de Slaapoefentherapeut, de patiënt en de verwijzer.
• de Slaapoefentherapeut hanteert een uniforme rapportage naar de verwijzer.
• de Slaapoefentherapeut benut “open minded” communicatie waarmee zij voorkomt aannames te doen, te oordelen, in te vullen of zinnen af te maken. Mogelijkheden open laten, denken in mogelijkheden, kansen vergroten, positief geformuleerde doelen en motivational interviewing en socratische vraagmethode zijn voorbeelden van de gewenste communicatie.
• de Slaapoefentherapeut kan in begrijpelijke taal verwoorden hoe o.a. kwetsbaarheidsfactoren, in standhoudende factoren, negatieve cognities, copingstijl en het bio-psycho-sociaal model invloed uitoefenen op dagelijkse klachten in relatie tot slaapproblemen en visa versa.
Ik verwacht met het bovenstaande document een duidelijk beeld te scheppen van de methode en onderbouwing van de Slaapoefentherapie. Ik vertrouw erop dat u, na het lezen van alle details gebruik gaat maken van deze krachtige eerstelijns behandelmethode bij pijn, stress, overbelasting / surmenage, vermoeidheid en slaapproblematiek. Samen met onze samenwerkingspartners waaronder psychologen, POH en specialisten zijn wij een sterk team.
Voor een meer “technisch en wetenschappelijker” onderbouwing: Lees dan onze recente evidence.
Lees ook onze disclaimer.
