Recente Evidence, wetenschappelijke onderbouwing van Slaapoefentherapie
CGT-i
Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck zijn geschoold op het gebied van cognitieve gedragstherapie bij insomnie. (CGT-i) Inhoudelijk en methodisch houden wij onderstaand schema aan.
(klik op de afbeelding om te vergroten, druk op esc om te sluiten)
Het studieboek dat ten grondslag ligt aan de Cognitieve Gedragstherapie gegeven door oefentherapeuten is dit:
Bekijk boekPST – ACT & didactiek
Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck zijn op HBO-niveau geschoold in didactische vaardigheden en oplossingsgericht denken PST (Problem Solving Therapy) en ACT (Acceptance Commitment Therapy). Het artikel wat wij hier als onderbouwing voor gebruiken is deze:
Melissa Pech, DPsych(Clin); Richard O’Kearny, PhD. Research School of Psychology, The Australian National University, Canberra, Australian Capital Territory, Australia SLEEP, Vol. 36, No. 5, 2013
A randomized Controlled trial of Problem-Solving Therapy Compared to Cognitive Therapy for the Treatment of Insomnia in Adults
Een samenvatting van dit artikel vindt u hier:
BekijkRelaxatietherapie
De relaxatietraining door oefentherapeuten is onder andere gebaseerd op:
- Methode Jacobson progressieve relaxatie (https://www.psychfysio.nl/mcguigan1993/)
- Autogene training van Schultz. (https://www.psychfysio.nl/linden1993/),
- Mindfulness based interventies (zie artikel 9 hieronder)
- Focus- en ademtherapie (focussed breathing strategy en focussed distraction strategy) (https://www.psychfysio.nl/focus-op-ademhaling-zorgt-voor-minder-ongewenste-gedachten-bij-de-patient/)
Richtlijn JGZ (2017)
Slaapoefentherapie wordt genoemd als aangewezen samenwerkingspartner en verwijsmogelijkheid in de richtlijn JGZ: Slaap en slaapproblemen bij kinderen 2017, thema 7
Bekijk RichtlijnCasuïstiek Platform
Slaap geschoolde oefentherapeuten nemen deel in een besloten overlegforum waarin zij casuïstiek delen en recente ontwikkelingen bijhouden. Hierdoor is onze kennis gegarandeerd up-to-date.
Verder kunt u hieronder diverse artikelen vinden met korte beschrijving van de inhoud die ons denken en handelen verder onderbouwen.
Onderdeel “Werking van het brein en neurologische onderbouwing”:
1. Saper, C.B., Cano, G., Scammell, T.E. (2005). Homeostatic, circadian, and emotional regulation of sleep. J.Comp.Neurol. 2005 Dec 5:49391):92-8
Slaap-waaksysteem, flip-flop mechanisme
Werking van orexine
Nucleus preopticus ventrolateralis en zijn kernen en functies
2. Mediavilla, C., Risco S., (2014) Orexin: clinical and therapeutic implications. Rev Neurol. 2014 Feb 1;58(3):117-24
Werking orexine en het slaap-waaksysteem
Samenhang met obesitas
Samenhang met leerprocessen
Samenhang met narcoleptie
Samenhang met verslavingsgevoeligheid
3. Namni Goel, Mathias Basner, Hengyi Roa, and David F. Dinges (2013), Circadians rhythms, Sleep Deprivation, and Human Performance. prog.Mol.Biol. transl Sci., 119: 155-190.
Bioritme en menselijk presteren
Slaapdruk ; two-process-model
Slecht slapen ondermijnt concentratie, snelheid van denken en geheugen
4. Cirelli Chiara, MD, PhD and colleagues (2013), Sleep boosts production of brain support cells. The journal of Neuroscience, 3 sept 2013.
Slaap repareert het brein
Link met reparatie myeline schedes (MS)
Werking van de slaap op celniveau
RM slaap en Nrem slaap meerwaarde voor de cellen.
5. Zhang J., Zhu Y., Zhan G., Fenik P., Panossian L., Wang M.M., Reid S., LaiD. Davis J.G., Baur J.A., Veasey S., (2014). Extended wakefulness: compromised metabolics in and degeneretion of locus ceruleus neurons. J Neuroscience 2014 mar 19;34(12);4418-31.
Slechte slaap breekt het brein af.
Verstoring homeostasis
Mitochondrale stress
Verminderde aanmaak van hersencellen en zelfs degeneratie van hersencellen
6. Giovanni Piantoni ( 2014). Sleep and Connectivity: The Bidirectional Association of Sleep with the Structural and functional Connectivity of the Brain. Doctoral Theses- Earth and Life Sciences, 2014-12-02
Hersengolven en slaapspoelen
Samenwerking van hersengebieden tijdens de verschillende slaapfases
Partiele slaaptoestand
Bewijs: concentratiezwakte, minder presteren, geheugenvermindering
Bewijs: verse verbindingen door slaap, configuratie en calibratie van het brein.
7.Rick Wassinga,1, Jeroen S. Benjaminsa,b, Kim Dekkera,Slow dissolving of emotional distress contributes to hyperarousal (2016). Essentie is dat door te weinig REM-slaap de hyperarousal van de vorige dag slecht afgebroken kan worden, waardoor men de volgende dag met een te hoge arousal begint. Hiermee is te weinig REM slaap een instandhoudende factor voor hyperarousal.
Onderdeel: “Dwarsverbanden en modellen bij slapeloosheid”.
8. Masakazu Terauchi, Shiro Hiramitsu, Mihoko Akiyoshi, Yoko Owa, Kiyoko Kato, Satoshi Obayashi, Eisuke Matsushima, Toshiro Kubota.(2012). Association between anxiety, depression and insomnia in peri- and postmenopausal women. 2012 Elsevier ireland Ltd. 0378-512I
Invloed van de overgang bij vrouwen op slapeloosheid en de invloeden van angst en depressie daarbij.
Bewijs: vrouwen in de overgang hebben meer kans op slapeloosheid en vrouwen die ook nog angstig of depressief zijn hebben nog meer kans op slapeloosheid.
9. David S, Black PhD, MPH, gillian A., O’Reilly B.S., Richard Olmstead, PhD, Elizabeth C. Breen, PhD, Michael R., Irwin, MD., Mindfulness Meditation and Improvement in Sleep Quality and daytime Impairment Among older Adults with Sleep Disturbances. Jama Intern Med, published febr 16, 2015.
Het effect van Mindfullness op alertheid overdag en verbeterde nachtrust ’s nachts bij ouderen met slaapproblemen.
Mindfullness is significant effectiever dan alleen slaaphygiene instructies (gemeten met PSQI)
Ook bij mensen met depressieve gevoelens en angst is MAP beter dan SHE
10. Jason C, Ong PhD, Rachel Manber, PhD, Zindel Segal, PhD, Yinglin Xia, PhD, A Randomized Controlled Trail of Mindfulnes Meditation for Chronic Insomnia. Sleep Medicine, 37(9):1553-1563
Mindfulness blijkt een betrouwbare behandelwijze te zijn voor mensen met chronische slapeloosheid en mag aangeraden worden als alternatief voor traditionele behandelwijzes voor insomnia.
11. Nicole K., Tang Y., Adam N. Sanborn. (2014). Better Quality Sleep Promotes Daytime Physical Activity in Patients with Chronic Pain? A multilevel Analysis of the Within-Person Relationship. PLoS One, 2014; 9(3): e92158
Het effect van slapen op de dagelijkse fysieke activiteit van mensen met chronische pijn.
Het verbeteren van de slaap kan een nieuwe ingang zijn om mensen met chronische pijn meer aan het bewegen te krijgen.
12. Klingelhoefer L., Ilaria Cova, Sheena Gupta, Kallol Ray Chaudhuri.(2014). A review of current treatment strategies for restless legs syndrome (Willis-Ekbom disease). Clinical medicine 2014 Vol 14, no 5: 520-4
Vergelijking / review tussen bestaande therapieen voor RLS hulp bij herkenning primaire en secundaire RLS
CGT en slaaphygiene adviezen blijken zeer waardevol.
13. Sivertsen B, Paula Salo, Arnstein Mykletun, Mari Hysing, Stale Pallesen, Steinar Krokstad, Inger Nordhus, Simon Overland.(2012). The Bidirectional Association Between Depression and Insomnia: the Hunt Study. Psychosomatic Medicine 74:00-00 (2012)
Er blijkt een significante relatie tussen depressie en insomnia
Er blijkt een vicieuze cirkel twee kanten op.
14. Allison T. Siebern, Sooyeon Suh, Sara Nowakowski. (2012). Non-Pharmacological Treatment of Insomnia. Neurotherapeutics. Oct 2012;9(4): 717-727
Niet medicamenteuze behandeling van slaapproblemen.
Bekeken wordt: cognitieve therapie mn na de bevalling en in de menopauze.
CGT blijkt een effectieve behandeling voor primaire slaapproblemen maar ook voor insomnia in combinatie met een medisch of psychiatrische factor.
15. Gordon S.J., Grimmer-Somers K., (2010). Pillow use: the behavior of cervical stiffness, headache and scapular/arm pain. J Pain Res. 2010 aug 11;3:137-45
Een latex kussen kan het beste worden aangeraden
Een veren kussen geeft de meeste klachten
Een eigen kussen of een foam kussen zitten hier tussenin.
16. Sooyeon Suh, Jason C. Ong Dana Steidtmann, Sara Nowakowski, Claire Dowdle, Erika Willett, Allison Siebern, Rachel Manber.(2012). Cognitios and Insomnia Subgroups. Cogn Ther Res. 2012 apr;36(2): 120-128
Zijn cognities voorspellende factoren bij mensen met enkelvoudige of meervoudige slaapproblemen ?
Hoe negatiever je denkt hoe slechter je slaapt, hoe meer ochtendmoeheid, hoe ernstiger je depressie is, hoe meer angst je voelt. (= limbische verklaring)
17. Schukking N, (2013) Spanning, hoe werkt het in je lijf? Praktijk 360, psyche en Gezondheid.
Prachtig helder artikel over Arousal, logisch, praktisch en onderbouwd.
18. Kerkhof G, 31-07-2012 STRESS en INSOMNIE
Uitleg bio-psycjo-sociaal model en Limbische verklaring op 1 A4
19. Espie C.A. Broonfield, N.M., MacMahon, K., Macphee, L.M. en Taylor L.M. 2006, the attention – intention – effort pathway in the development of psychofysiologic insomnia, a theoretical review, Sleep Medicine Reviews, 10(4), 215-245. Hierin wordt beschreven hoe de aandacht vestigen op de slaap, de uitdrukkelijke wens om te slapen en de moeite die mensen gaat doen om de slaap te pakken te krijgen juist ondermijnend werken voor de slaap.
20. Morin, C.M., Espie, C.A., 2003. Insomnia a clinical guide to assessment and treatment. Kluwer Academic Plenum Publishers. Dit handboek is het antwoord op de vraag naar duidelijke behandelinterventies in de aanpak van insomnia.
21. Morin C.M., Bastien, C., Guay, B., et all 2004, Randomized clinical trial of supervised tapering and cognitive behavior therapy to facilitate benzodiazepine discontinuation in older adults with chronic insomnia. Am.J. psychiatry, 2004, 161: 332-342 Dit artikel toont aan dat CGT effectief is in de behandeling van insomnia en dat dit helpt de benzo’s te kunnen stoppen.
22. L. van Houdenhove, B. Buyse, I. Gabriëls, I van Diest, O. van den Bergh 2010. Cognitieve gedragstherapie voor primaire insomnia: effectiviteit in een klinische setting. Cgt-i heeft een significante impact op slaapkwaliteit, medicatiegebruik en functioneren overdag bij patiënten met primaire insomnia binnen een klinische derdelijnssetting.
23.Shimodera S1, Watanabe N2, Furukawa TA3, Katsuki F4, Fujita H1, Sasaki M5, Perlis ML,2014. Change in quality of life after brief behavioral therapy for insomnia in concurrent depression: analysis of the effects of a randomized controlled trial. Dit artikel bewijst wederom de effectiviteit van de CGT-i en de verbetering van QoL bij toepassing ervan.
24. Kathrin Wunsch, Nadine Kasten, Reinhard Fuchs, 2017. The effect of physical activity on sleep quality, well-being, and affect in academic stress periods , Lichaamsbeweging geeft in tijden van stress bescherming tegen de negatieve effecten van stress op de slaap.
25. Katia C, Guimaeres, Luciano F. Drager, Pedro R. Genta, Bianca F. Marcondes, Geraldo Lorenzi-Filho.(2009). Effects of Oropharyngeal Excercises on Patients with Moderate Obstructive Sleep Apnea Syndrome. Respir Care Med Vol 179.pp 962-966
Het blijkt dat Oropharyngeale oefeningen speciaal voor OSAS significant de ernst van de symptomen vermindert Het is een veelbelovende benadering voor de toekomst!
26. Slaapcentrum Gelderse Vallei, Informatiegids voor patienten van de polikliniek voor slaap-waakstoornissen.
Onderbouwing beschrijvingen in werkboek slaapoefentherapie
27. I. Verbeek. (2011) Slaapcentrum Kempenhaege the Netherlands. Zin en onzin van slaaphygieneadviezen. Bijblijven Bohn, Stafleu van Loghum 10.1007/s12414-011-0004-0.
Onderbouwing voor de lesstof in het werkboek voor slaapoefentherapie.
28. Spielmann, Glovinsky (1991). PPP model van Spielmann.
29. Glovinsky, P.B., Spielmann, A.J., Sleep restriction therapy. In case studies of insomnia. Springer US 49 – 63
30. Charles M Morin, Genevieve Belleville (2008), 10.4249/Scholarpedia, 3(4):3314 Algemene onderbouwing insomnia boek en werkboek
31. Winbush, N.Y., Gross, C.R., Kreitzer, M.J. 2007,. The effects of mindfulness based stress reduction on sleep disturbance: a systematic review. Explore; The journal of Science and Healing, 3(6), 585 – 591
32. Charles M Morin, Genevieve Belleville (2008), 10.4249/Scholarpedia, 3(4):3314 Algemene onderbouwing insomnia boek en werkboek
33. Materialen van Marten Klaver (zaken doen met emoties dec 2014 en artikel: Hints naar de psychologische oorzaak van lichamelijke klachten) en Enny Versteeg (over limbische verklaring en Bio-psycho-sociaal model, daily hassles en Life events)
